• Meubilair in een notendop
• Structureel gebruiksruimte voorzien
• Verhouding netto – bruto-ruimte rond meubilair
• Zit- , luister- en kijkcomfort
• Een toegankelijke, aangepaste (hotel)kamer
• Meubilair in beeld

Aanbevelingen:

De inrichting van de ruimte en het goed kunnen gebruiken van meubilair zijn bepalende factoren voor het gebruikscomfort. Daarom:

• Voorzie minimum één vrije, vlakke draairuimte in elke ruimte
• Voorzie voldoende vrije ruimte tussen het meubilair om de loopzones en de gebruiksruimten te respecteren:
  • Houd looproutes vrij van obstakels
• Gebruiksruimte rond meubilair:
  • Rond en tussen tafels en stoelen: steeds een minimale vrije doorgang van 90cm
  • Rond en tussen rekken, kasten en tentoonstellingspanelen: steeds een minimale vrije doorgang van 120cm

Meubels en toestellen:

• Voorzie meubilair contrasterend met de omgeving en met afgeronde hoeken
• Tafels zijn volledig of minstens gedeeltelijk onderrijdbaar
• Armleuningen aan stoelen en zetels bevorderen de steunmogelijkheid
• Alle elementen zijn best verplaatsbaar, toestellen zijn aangepast of aanpasbaar aan de gebruikshoogte, flexibel of wendbaar
• Bediening van kasten, kapstokken en lockers bevinden zich op verschillende hoogten

Voor musea, tentoonstellingsruimten en culturele centra:

• Voorzie in tentoonstellings- en bezoekersruimten regelmatig een vrije draairuimte tussen het meubilair, de panelen, enzovoort
• Voorzie steeds een stoel of zitelement als rustplek
• Podia of verhoogde niveaus worden bereikbaar via verlaagde gedeeltes of hellingen
• Tentoonstellingskasten en presentatietafels zijn (beperkt) onderrijdbaar

Zitplaatsen in toeschouwerruimten:

• Minimum 2 aangepaste zitplaatsen voor de eerste 50 zitplaatsen; daarna één plaats per bijkomende schijf van vijftig:
  • Steeds een vrije ruimte van minimaal 90x140cm voor een rolstoel, een assistentiehond,…
  • Kan ook in de vorm van wegneembare stoelen of  opklapbare zitjes
• Gelijkwaardige verdeling over de ruimte en in verschillende klassen (met het oog op het verschillende tarief van de zitplaatsen)
• Steeds bereikbaar via de looproute; vrij van obstakels en drempels
  • Eventueel bereikbaar via een helling of liftsysteem
  • Zie aanbevelingen voor helling
• Aanvulling door het voorzien van een ringleiding, voelstoelen, ondersteuning in Vlaamse gebarentaal,…
  • Zie aanbevelingen voor auditief

Meer aanbevelingen rond de bediening van toestellen, kasten en lockers is opgenomen onder het item bedieningselementen.

Lees aanbevelingen voor bedieningselementen.

Regelgeving:

Art. 28 en 29 van de ‘Stedenbouwkundige Verordening betreffende Toegankelijkheid’ heeft betrekking op meubilair.

Lees artikel 28 en 29.

Men kan pas spreken van een integraal toegankelijk gebouw als ook de meubels en andere inrichtingselementen een goed gebruikscomfort hebben.

Hoewel de concrete afwerking (waaronder meubilair) pas in een latere fase van het bouwen gedefinieerd wordt, is het belangrijk om de gebruiksruimte van meubels structureel mee op te nemen vanaf de ontwerpfase.  

Beslissen hoe groot een ruimte of lokaal moet zijn, is afhankelijk van de functie en onrechtstreeks dus ook van het gebruik van het meubilair.

Rond meubels is gebruiksruimte vereist (draai- en keerruimte), bijvoorbeeld om een stoel vast te nemen of onder de tafel uit te schuiven, om rechtsomkeer te maken of om van richting te veranderen aan een tafel.

Dragen we spullen of maken we gebruik van een hulpmiddel, dan hebben we meer ruimte nodig om tussen meubels door te manoeuvreren of rond tentoonstellingskasten heen te lopen. 

Manoeuvreren moet mogelijk zijn

De manoeuvreerruimte tussen meubels laat toe dat ook personen met een hulpmiddel gemakkelijk kunnen draaien en van richting veranderen.

Deze manoeuvreerruimte (waaronder vrije draairuimte voor een rolstoelgebruiker) hoeft niet ter hoogte van elk inrichtings- of bedieningselement voorzien te worden, maar wel minimaal op één plek in de ruimte.

In grotere ruimten zoals tentoonstellingsruimten, waar we meer rondlopen en interactieve handelingen uitvoeren, is het aangewezen om regelmatig een grotere draai- of keerruimte vrij te houden tussen de inrichtingselementen in.

Lees de aanbevelingen voor (loop)routes.

Tafels en stoelen zijn vergelijkbaar met puntversmallingen op een (loop)route. Winkelrekken en tentoonstellingstafels kunnen we beschouwen als lijnversmallingen op onze route. Het verschil is dat we de circulatieruimte rond meubilair ook als activiteitenruimte (ruimte voor uitvoeren van handelingen) gebruiken.

Om ons tussen meubels te verplaatsen, is een minimale ruimte van 90cm vereist. Zo kunnen we zonder ons te stoten of te scherp te moeten focussen op onze looprichting overal langs.

Als we bijvoorbeeld ook rekken of kasten gebruiken, etenswaren uit een rek halen, stoelen achteruit schuiven, kleding bekijken in winkels, langs tentoonstellingspanelen passeren en ze bekijken, dan is een vrije breedte van 120cm comfortabeler.

De breedte van de (loop)route of gebruiksruimte rond de meubels is afgestemd op de gebruiksruimte van het meubilair dat door iemand ‘in gebruik’ is.

Hier ligt het verschil tussen de netto- en de bruto-ruimte. Er wordt rekening gehouden met het feit dat een stoel waar reeds iemand opzit of een  toog waar mensen aan staan méér ruimte inneemt (de bruto-ruimte) dan enkel het meubel (de netto-ruimte). Deze ‘extra’ ruimte  mag de circulatieruimte niet versperren.

Op die manier kunnen we onze armen strekken, anderen kruisen of voorbijsteken, een stoel aan een tafel verplaatsen of een winkelkarretje voortduwen zonder anderen te hinderen.

Lees de aanbevelingen voor (loop)routes.

Niet alleen in een vergaderruimte maar ook voor een toneelvoorstelling of een film heeft iedereen graag  zit- , luister- en kijkcomfort. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend.

Personen met een visuele of auditieve beperking kunnen slechts terugvallen op een beperkt deel van hun zintuigen. Rolstoelgebruikers kunnen de zitruimte (als deze er is) vaak moeilijk of niet bereiken.

Aan personen met visuele en auditieve beperkingen wordt meestal een oplossing geboden door het aanreiken van bijkomende hulpmiddelen (visuele of auditieve). Voor rolstoelgebruikers dient de bereikbare zitruimte structureel opgevangen te worden in de organisatie van de ruimte of zaal.

In vergaderruimten is dit vrij eenvoudig. Een onderrijdbare tafel en een verplaatsbare stoel in combinatie met voldoende vrije circulatieruimte is reeds een goede oplossing. In bioscopen, aula’s of schouwburgen met vaste zitplaatsen, is aangepaste (vrije) zitruimte vereist.

Deze aangepaste zitplaatsen worden uitgewerkt als vrije ruimte tussen de andere vaste zitplaatsen. Er is voldoende ruimte (90cm breed, 140cm diep) zodat een  rolstoelgebruiker comfortabel kan plaatsnemen.

Ook de begeleider(s) of medetoeschouwers moeten over zitplaatsen kunnen beschikken. Personen met een beperking beleven vrije tijd ook met vrienden of in groep en zitten net zoals iedereen graag samen tijdens een voorstelling.

Voor concert- en bioscoopzalen is dergelijke vrije zitruimte cruciaal. Ze zorgt ervoor dat personen met een beperking op een gelijkwaardige manier kunnen deelnemen aan culturele evenementen. Heel wat creatieve oplossingen zijn mogelijk, zowel in vaste als flexibele opstellingen.

Lees de aanbevelingen voor signalisatie.

Een toegankelijke of aangepaste kamer moet eerst en vooral voldoen aan de volgende aandachtspunten:

• De toegang tot de kamer voldoet aan de aanbevelingen van looproutes en toegangen;
• De aangepaste badkamer is bereikbaar vanuit de kamer en is rolstoeltoegankelijk. Dit levert trouwens iedereen een groot gebruikscomfort.
• In de kamer is er voldoende manoeuvreerruimte zodat de persoon met een beperking op vlotte wijze gebruik kan maken van het meubilair en de gebruiksvoorwerpen. Er is minstens een vrije draairuimte bij het bed, de kast en de zitbank of stoel.
• Is er aansluitend een terras of buitenruimte, werk dan ook hier de drempels weg.

Het gebruik van kleurcontrasten bij het meubilair draagt bij aan de zichtbaarheid en geeft aan personen met een visuele beperking structuur aan de ruimte en de voorzieningen.

Aangepast betekent niet steeds puur functioneel, het oog wil ook wat. Reizen en verblijven is immers ook beleven. Het sanitair kan bijgevolg op een esthetische wijze uitgevoerd worden.

Een persoon met een beperking reist meestal niet alleen. Denk ook aan het comfort van de medereiziger(s). Multifunctionele en creatieve oplossingen leveren de mooiste voorbeelden van toegankelijkheid op.

Zorg voor een goede bruikbaarheid van tafels en zithoeken voor elke bezoeker. Probeer verschillende gebruiksmogelijkheden door verschillende personen in te werken in het meubilair.

Een beknopt overzicht van aandachtspunten met betrekking tot de toegankelijkheid van hotels (algemeen, kamer, badkamer,…)  kan u terugvinden in het wenkenblad rond hotels:

Wenkenblad toegankelijkheid van hotels (nieuw venster)

Lees de aanbevelingen voor sanitair.